ИНГҮҮШ ЯСТАНЫ ЧАПИЛЬГАШ

«Шууялцая буряасаараа» сартуул аялгаар
Олон ястаны эдиж уудаг хоол тухай “Шууялцая буряасаараа” гэсэн дамжуулга Орос Уласы Юрэнхылэгчийн соёлы санаачилгын грантнуудай тусаламжаар Буряад ФМ радио, ВАРК хоёр  хамтаран бүтээбэ.

ИНГУУШ АРДЫН
ЧАПИЛЬГАШ
Чигчи. Моаршал, хүвүүд-хүүхэд! Эйр дик хейль, хүндэтэ радио-чагнагчад!
Гууглэй. Ди дик хейль, бичыхан Чигчүүдэй! Эйр дик хейль, хүндэтэ радио-чагнагчад! Ас-алам алайкум! - гэж мэндэчилдэг бас ингуушууд  хүндэтэ айлчадаа, аха-заханараа! Моаршал – гэж мэндэчилдэг юм залуучуул нүхэдүүдээ.
Чигчи. Моаршал гэхэдээ – привет! – гэнэ гээч. Мэндэ-э, короче! Эйр дик хейль гэж занчалта мэндэчилгэ юм. Сайн байнуу, гэнэ!
Гууглэй. Зай, Чигчи, эйр дик хейль! Чим дорюун зандаа, позитивтэй, нюдэндөө галтай, духандаа цогтой явадаг, хүн зондоо жишээ болж, молодесс хүвүүн байнач! Так держать!
Чигчи. Дяль Ряз хейль, вотии! Бурхан таниие хараж байе, Гүүглэй вотии!
Гууглэй. Вотии – гээчич оросоор ДЯДЯ болоно. Дядя Гүүглэй гэж хэлжишвэч.
Чигчи. Гүүглэй багша гэж хэлээв вообшээ-то.
Гууглэй. Зай, дүү хүвүүшка, ингуш арад тухай юу мэдэхэвч?
Чигчи. Ингуш арад Кавказы арадууды нэгэнь гэж мэдэхэв. А үшөө футболист Магомед Оздоевые мэдэхэв. Питеры «Зениты» полузащитник.
Гууглэй. Ух ты, үшөө хэдүүдые мэдэхэвч?
Чигчи. Рахим Чахкиев боксерые мэдэхэв. 2008 ондо Пекиндэ олимпийскэ чемпионы медальда хүртөө юм.
Гууглэй. А Юнус-Бек Евкуров – генерал-лейтенант Российской армии, десантник, экс-глава Ингушетии, герой России, тымэ хүн тухай дуулаа сэн гүч?
Чигчи. Үгы.
Гууглэй. Үнөө министерство обороны России, заместитель главы ведомства. Руслан Аушев – герой России, воин-афганец, Первый Президент Ингушетии.
Чигчи. О, тымэ үү! Та эдэ хүнүүдтэй танил юм үт?
Гууглэй. Танил. Арван жэлы цаадтай Ингушети нютагаар туристическэ путевкоор яваад ерээ сэмбэ. Кавказ гээч гое газар байна даа. Самоледоос бууж успелээгүйдэм Евкуров генерал хадаг баринхай юмэ урдам зогсож байжайгаа. – Амар мэндэ, хүндэтэ Гүүгэл Мэргэныч – гэжэйн даа! - Фу деш да шо! Могаш дий шо! Аян замдаа сайн яваж хүрэв үт? – гэж намайе хүндэтэйхэнөөр угтаж, лимузин машинадаа суулгаж Магас ниислэл хото хүргэж 5 одото буудалда буулгаж үгөө бэлэй. Оройтойшоо хада-уулатай газар аваачиж ресторанда естой ингуш хоолоор хооллулж хүндэлвэ гээч. Олон тоостууд-юрөөл хэлэгдэй дээ, олон сайхан дуу дуулагдаа даа, халуухан айраг-тараг уугдаа даа.
Чигчи. Вах-вах-вах! Сайхан амараа байнат!
Гууглэй. Зай, чи бэдэ хоер ингууш арды занчалта блюда бэлэсхэ гэж ажилаа эхилэйе дээ. Ямар блюда хиихэмнэйв, Чигчи?
Чигчи. ИНГУШ ЧАПИЛЬГАШ!
https://web.ligaudio.ru/mp3/%D0%B8%D0%BD%D0%B3%D1%83%D1%88%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F%20%D0%BD%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%BD%D0%B0%D1%8F
Дарида да. Ингушская народная
Гууглэй. Ингуш чапильгаш гээчимнай вайнах лепешка юм. Ингушууд Кавказы ВАЙНАХ гэж нэрэтэй арадууды бүлгэмдэ ородог.ВАЙ – манай, НАХ – хүн. МАНАЙ ХҮНҮҮД, МАНАЙХИД гэсэн удхатай. Чечен-ингушууды айл ТЕЙП гэж нэрлэдэг. Ингушууд үнөө  444 833 хүн Росси гүрэндэ ажасуудаг. Турцидэ 85 мянган хүн. Сиридэ 35 мянган хүн. Иорданида 25 мянган. Ливанда 20 мянга. Казахстанда 15 мянган хүн.
Чигчи. Олон  хари гүрэнүүдээр тарачисан юм байна. Нэгдэж цуглараа бол хэды болчих гээчив.
Гууглэй. Зай, Чигчи, тоолож суухын орондо ИНГУШ ЧАПИЛЬГАШ лепешко бариж эхилэе. Ингредиент ямар хэрэгтэйв гэхэд; кефир – 500 мл, мука пшеничная, давас – 1 цайны халвага, сода – 1 цайны халвага.
Чигчи. Начинкадань юу хэрэгтэйв?
Гууглэй. Начинкадань творог – 400 грамм, ногоо петрушка, укроп. 1 үндэгэ. Сливочно тосоор лепешкоо түрхихэвд.
Чигчи. Ингредиент бэлэн. Эхилэе, багша!
Гууглэй. Кефир, пшеничнэ гурил, давас нэмэж, сода, бултынь худхаж зуураад тесто болгоховд. Гуриламнай зөөлхэн болох хэрэгтэй юм. 15-20 минут амарж хэвтэжэйе.
Чигчи. Зай, манай ажбайх зөөлхэн гурил, очиж 15 минутанда баю-баю, сажаж хэвтэ энэ таваг дээр.
Гууглэй. Начинкаа хиие дээ. Творогоо бажууж илюү шүүсынь гаргаж хаяад, давас нэмээд, түүхэй нэгэ үндэгөө, жижихэнээр хэрчигдэсэн ногоогоо, петрушка укропоо нэмэж худхажишхавд.
Чигчи. Худхажайнав, багша, харана үт! Гоеор худхажайн үв?
Гууглэй. Красавчик!
Чигчи. Вселеннын красавчиг гэж хэлээт үшөө!
Гууглэй. Юртэмцын красавчиг! Зай, бү отвлекаться бололчи. Гурилаа 7 хувааж шарик болгож мүнцэглүүлжиш.
Чигчи. Колобок болгож мүнцэглүүлэх үү? Колобок-колобок, би чамайе эдихэм! Бү эдеэч намайе, би колобок бэшэв, би ЧАПИЛЬГАШ гээчив! Чапильгаш-чапильгаш, би чамайе эдихэм! Бү эди намайе, би түүхэй гурил гээчив.
Гууглэй. Зай,  Чигчи, тэрэ колобогуудаа раскатать болгож хавтайлгаад, дундань, бууза хиижэ байсан шэнги начинкаа томо халвагаар хиижэ аваад, талхаа захаарань яг бууза чимхэж байсан шэнги чимхээрэй.
Чигчи. О, энэмнай буряад бууза болжэйн бэшэ аа бэзэ!
Гууглэй. Дээрэхи сүүлыень мушхаж чимхээд, дотогшонь даражиш.
Чигчи. Во, естой буряад бууза болчилэй.
Гууглэй. Үнөө энэ естой буряад буузаа естой ингууш Чапильгаш болгожишховд.  Пищевой пленкоор хучиж, скалка гартаа бариж гамгуй раскатать болгожиш.
Чигчи. Юу!!! Раскатать?! Иимэ гое буузаа гү?!
Гууглэй. Чигчи, чи бэдэ хоер бууза хиинэгүйвд. Ингуш Чапильгаш хииж байнавд. Скалкараа дараж хавтайлгажиш. Лепешко болоторонь хавтайлга.
Чигчи. Хайран буузам. Буузам, хүлисч хайрлаач намайгаа. Нүгэлтэй юмэ үнөө хиихэм. Чамайгаа хавтайтар хавтайлгахам. Прости!
Гууглэй. Зай, гое лепешка болж байна. Сковородка халаажа ерээд, лепешкоо шарая. Хоер талынь сэлгэж байгаад шарах хэрэгтэй. Дээрэнь сливочно тос түрхеод, лепешкануудаа шараж дээрэ дээрээсэнь ябталж овоолоод, полтенцоор хучаад остоол дээрээ тавигты. Ингуш ЧАПИЛЬГАШНАЙ  бэлэн болоо. Остоолдоо сууж ингуш ЧАПИЛЬГАШтай танилцая. Хүндэтэ радио-сонсогчод, манайда ерэж айлчалагты. Дуунуудаа дуулая, сониноо зугаалалцая, шууялцая! Цастараа эдеэлэе! Приятного амтатита!
Чигчи. Үхивүүд, эжы аванар, ингуш ЧАПИЛЬГАШ хиижэ сурагты. Амтынь үзээ бол хэзэйдэч амтынь мартахагүйт! Манайда ерэгты, уриж байнавд! Уулзатараа!
Гууглэй. Уулзахавд, баяртай!

Дамжуулга бэлдэгчэд:
Зохёон найруулагча –  Хүүхэлдэйн «Үльгэр» театрай уран сайханы хүтэлбэрилэгчэ Жалцанов
Эрдэни
Чигчи –– Буряад театрай зүжэгчин Ранжилова Ольга
Гүүглэй Мэргэн –– Жалцанов Эрдэни
Абяа найруулагча – Юмов Булат